Koronarografia jest badaniem diagnostycznym pozwalającym uwidocznić anatomię tętnic wieńcowych. Na podstawie jej wyniku oraz obrazu choroby można zakwalifikować pacjenta z chorobą wieńcową do jednej z trzech metod terapeutycznych:
• Leczenia zachowawczego, czyli zażywania leków
• Przezskórnej angioplastyki wieńcowej, czyli poszerzenia naczynia za pomocą cewnika z balonem i/lub implantacji stentu
• Pomostowania aortalno wieńcowego czyli wszycia by-passów (chirurgiczny zabieg na sercu)
Badanie koronarograficzne wykonywane jest w Pracowni Hemodynamiki. Pacjent powinien posiadać przed zabiegiem komplet podstawowych badań kardiologicznych – EKG, test wysiłkowy, echo serca oraz mieć oznaczoną grupę krwi, poziom elektrolitów w surowicy, parametry krzepnięcia. Przed badaniem należy być na czczo. Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym z dojścia przez tętnicę udową (pachwina) lub promieniową (nadgarstek). Po znieczuleniu tkanki podskórnej zakładamy cewnik do naczynia (koszulka naczyniowa). Znieczulenie oraz założenie koszulki mogą być dla pacjenta związane z nieprzyjemnymi odczuciami. Przez koszulkę naczyniową wprowadza się do naczyń wieńcowych cewniki oraz podaje się przez nie kontrast w celu uwidocznienia tętnic. Po uwidocznieniu naczyń, w razie konieczności wykonuje się wentrykulografię czyli podanie kontrastu do jamy lewej komory oraz badanie tętnic biodrowych. Oba te wstrzyknięcia mogą powodować uczucie gorąca w klatce piersiowej oraz w kończynach. Po zakończeniu badania usuwa się koszulkę naczyniową i po zatrzymaniu krwawienia na stole hemodynamicznym zakłada się opatrunek uciskowy na 6-8 godzin. Pacjent jest przewożony na Oddział Kardiologii. Musi leżeć nie zginając kończyny dolnej oraz nie siadając przez 8 godzin. W celu wydalenia kontrastu musi wypić około 2 litrów niegazowanej wody mineralnej.
Koronarografia jest badaniem inwazyjnym. Przy jego wykonywaniu możliwe są powikłania:
• lokalne powikłania naczyniowe – 0.57% (krwiak, tętniak rzekomy, przetoka tętniczo- żylna, perforacja tętnicy, ostre zamknięcie tętnicy), niekiedy wymagające leczenia chirurgicznego, w wyjątkowych przypadkach związane z ryzykiem utraty kończyny.
• pozostałe: śmiertelność – 0.14%, zawał serca – 0.07%, niedokrwienie mózgu – 0.07%, perforacja dużych naczyń (jednostkowe przypadki), zaostrzenie objawów niewydolności serca, rozwarstwienie aorty, pogorszenie funkcji nerek – w rzadkich przypadkach wymagające dializoterapii; reakcje alergiczne na kontrast.
Angioplastyka
Angioplastyka wieńcowa polega na poszerzeniu zwężonego naczynia za pomocą cewnika z balonem. Zasada dojścia do chorego naczynia jest taka sama jak w koronarografii – znieczulenie miejscowe, założenie koszulki naczyniowej, wprowadzenie cewnika do naczynia wieńcowego.
W większości przypadków zabieg wykonywany jest bezpośrednio po koronarografii z wykorzystaniem wprowadzonej uprzednio koszulki naczyniowej. Przez cewnik wprowadza się lider (drucik, który wprowadzamy do naczynia poza obszar zwężenia), a następnie na niego cewnik z balonem, który jest wprowadzony na wysokość zwężenia. Balon wypełniamy kontrastem pod ciśnieniem kilkunastu atmosfer. W ten sposób poszerzamy naczynie. Przy braku pełnego efektu wszczepiamy w to miejsce w podobny sposób stent czyli metalową siateczkę mającą za zadanie utrzymanie poszerzenia naczynia. Stenty są nieszkodliwe dla pacjenta, nie ulegają korozji oraz odrzucaniu przez organizm, są nieodczuwalne. Przy pompowaniu balonu pacjenci mogą odczuwać bóle wieńcowe. Jedna inflacja trwa najczęściej od 30 do 90 sekund.
Zabieg angioplastyki obarczony jest tymi samymi powikłaniami jak koronarografia oraz specyficznymi dla samego zabiegu: zator tętnicy wieńcowej, zamkniecie tętnicy wieńcowej, zawał serca, rozerwanie tętnicy wieńcowej, tamponadę serca, groźne zaburzenia rytmu. Powikłania te występują z częstością zależną od morfologii zmiany w naczyniu, rozległości zmian oraz stopnia uszkodzenia serca przed zabiegiem. W zmianach ”prostych” oraz „średnich” nie przekraczają 1 %, w zmianach trudnych dochodzą do 5%. W dobie stentów powikłania dotyczące uszkodzenia naczynia leczone są w trakcie samego zabiegu – założeniem stentu. W trakcie koronaroplastyki pacjent otrzymuje heparynę, lek który zmniejsza krzepnięcie krwi, dlatego też koszulkę naczyniową usuwa się po 5-6 godzinach i zakłada opatrunek uciskowy, po którym pacjent leży 6-8 godzin i wypija około 2 litrów płynu. W związku ze stosowaniem heparyny może zwiększyć się ilość miejscowych powikłań – krwiaków.
Zabiegi pomostowania naczyń wieńcowych (by-passy) wykonywane są w oddziałach kardiochirurgii i polegają na wytworzeniu połączeń pomiędzy aortą a częścią naczynia poza zwężeniem z tętnic lub żył własnych pacjenta.